Macera Oyun Alanları

Aşağıdaki yazı Yard. Doç. Dr. Nurgül ERDEM* 'in internet ortamında yayınlanmış bir çalışmasından alınmıştır. 

*İstanbul Üniversitesi, Orman Fakültesi, Peyzaj Mimarlığı Bölümü (Bu yazıya 2016 yılında ulaşılmıştır. Akademik ünvan ve yer o yıla ait bilgidir.)

Macera Oyun Alanları Nedir? Niye Gereklidir?

Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra Avrupa’nın birçok kesimi fiziksel açıdan harap hale gelmiştir. Yıkıntı halinde olan şehirlerde, çocuklar için oyun alanı tasarlamaya yönelik bütçe yaratılamamıştır. İngiltere ve Danimarka’da çocukların açık mekanda zaman geçirme ihtiyaçlarına ve yıkıntı halinde olan kentlerin fiziksel durumlarına bir cevap olarak çocuklar tarafından yeni bir oyun alanı konsepti geliştirilmiştir. Bu yeni oyun alanı konsepti “Hurda Oyun Alanları” olarak adlandırılmıştır. Bu oyun alanları informel olarak spontan bir şekilde yaratılan ve çocukların terk edilmiş veya boş arazilerde yer alan ve çocukların kullanılmayan konstrüksiyon malzemelerini kullanarak kendi yaratıcılıkları doğrultusunda inşa ettikleri, bozdukları ve yeniden oluşturdukları serbest oyun alanlarıdır.

20. yy’ın ortaları itibari ile bir çok Amerikan kentinde çocuk oyun alanları, parklar ve rekreasyon alanları ortak bir payda olarak gelişmiştir. Hurda oyun alanları güvenlik konuları nedeni ile Amerika’da yaygınlaşamamıştır. Sonuç olarak, hurda çocuk oyunları bugün macera oyun alanları olarak adlandırılan bir tipolojiye dönüşmüştür. Bu oyun alanlarında, çocukların kendi oyun kurgularını geliştirebilecekleri ve güvenlik nedeni ile bir erişkin gözetiminde ve yapım malzemelerine sınırlı erişim sağlayacak şekilde kurgulanmıştır. Ancak macera oyun alanlarının yaygınlaşması 1960’larda gerçekleşmiştir.

Amerika’da tasarlanan macera oyun alanları ve Avrupa’da gelişen hurda oyun alanları arasındaki en temel fark, macera oyun alanlarının ulusal güvenlik standartları nedeni ile ham yapı malzemelerini içermiyor olmasıdır. Bunun yerine politikacılar ve aileler tarafından güvenli olarak tanımlanan yapım malzemelerini içerecek şekilde kurgulanmıştır. Alanda bir yapının yıkılması sonucunda bulunan çivi, kırık ahşap parçaları ve konstrüksiyon malzemeleri yerine macera parkları, ahşap strüktürler, kum gibi doğal elemanları içermekte ve çocuklara bu parçaların yerlerini değiştirme imkanı sunmaktadır.

Macera alanları çoğunlukla, “oyun alanını araziye entegre etmek” adına doğal materyalleri içerecek şekilde tasarlanırdı. Ek olarak, renk çok fazla kullanılmaz ve strüktürler dökme beton veya ip ve büyük ölçekli kereste gibi doğal materyallerle bir araya getirilirdir. 1970’ler itibari ile güvenlik nedenleri ile birçok macera oyun alanını çocuk yaralanmalarını önleme hedefi ile daha çağdaş materyaller ve yüzeyleri içerecek şekilde tasarlanmıştır.

Macera oyun alanları, geleneksel oyun alanlarında bulunmayan bir takım konulara referans vermektedir. Geleneksel oyun alanları sosyal gelişim amacı ile kontrollü bir çevrede sadece programlı oyunları içerirken, macera alanları oyunu tasarlama esnekliğini sunmaktadır. Macera oyun alanları çocukların bir araya gelerek işbirliği içerisinde üretimde bulunmaları ve kendi oyun alanlarının yapımı aşamasında gerekli olan ihtiyaçları karşılamak için yaratıcı çözümler bulmaları yönünde teşvik etmektedir. Doğa deneyimi kapsamında, macera oyun alanları aynı zamanda çocuğun doğal elemanlarla temasını sağlamakta.

1990’lardan sonra macera oyun alanları için yeni bir dönem başlamıştır. Modern macera oyun alanları; “doğal çevre kullanılarak inşa edilen”, “çocukların uygun materyalleri kullanarak kendi oyun alanlarını aktif olarak tasarlayabildiği” ancak kontrollü bir çevre olarak gelişmiştir.